Annibyniaeth i'r Alban?

Gwion Lewis - Rhaglen am yr Alban ac annibyniaeth o bersbectif Cymreig ar Radio Cymru (cliciwch yma).

"Yn groes i'r disgwyl, nid dadl ynglŷn â'r "hunaniaeth" Albanaidd, a sut orau i hyrwyddo "diwylliant" yr Alban a'i phobl, sydd i'w chael yma eleni. Rwy'n cael yr argraff bellach y byddai'r Albanwyr yn gweld y pwyslais hwnnw'n rhyfedd gan nad oes teimlad yma fod y diwylliant cynhenid dan fygythiad. Yma, yn wahanol i Gymru, rhywbeth ar ymylon yr hunaniaeth genedlaethol yw'r iaith frodorol: un paragraff yn unig ym maniffesto refferendwm yr SNP sy'n trafod statws yr Aeleg mewn Alban annibynnol.

hunaniaeth - identity
hyrwyddo - promote
cynhenid - native
ar ymylon - on (the) fringes

"Tybed ai'r rheswm pam nad ydyn ni, eto, yn trafod 'annibyniaeth' yn soffistigedig yng Nghymru yw rhyw duedd i'w weld fel prosiect "diwylliannol" gan leiafrif pitw sy'n obsesiynol ynglŷn ag "achub yr iaith"? Fel y daeth i'r amlwg pan wnes i holi fy nhad fy hun ar gyfer rhaglen gyntaf y gyfres, rhywbeth emosiynol yw "annibyniaeth" i nifer yn y Gymru Gymraeg: ffordd o unioni "cam" y mae'r Cymry Cymraeg, ac yn benodol, yr iaith Gymraeg, wedi ei gael ers canrifoedd o dan "orthrwm" Lloegr.

tuedd - tendency
unioni - put right, rectify
gorthrwm - oppression

"Ond beth pe tasen ni'n tynnu'r iaith a'r diwylliant o'r darlun? Pe bai 'annibyniaeth' yn cael ei gyflwyno yng Nghymru hefyd nid fel ymateb i "erledigaeth", ond cydnabyddiaeth nad yw gwleidyddion un wlad yn fwy medrus, yn eu hanfod, na gwleidyddion gwlad arall, oni fyddai'n trafodaeth genedlaethol ninnau yn fwy aeddfed?"

erledigaeth - persecution
yn eu hanfod - in (their) essence
aeddfed - mature

Carwyn Jones

Tachwedd 2013

Mae Prif Weinidog Cymru Carwyn Jones wedi galw ar Albanwyr i wrthod annibyniaeth er mwyn aros mewn "Teyrnas Unedig gryf".

Mewn araith yng Nghaeredin nos Fercher, amddiffynodd Mr Jones yr Undeb gan ei ddisgrifio fel y "dewis positif" o'r ddau opsiwn fydd ar gael i Albanwyr yn y refferendwm y flwyddyn nesaf.

araith - speech

Ei gred yw mai "setliad datganoli fydd yn para" yw'r ffordd orau ymlaen.

[setliad - settlement]

Mehefin 2014

Mae'r Prif Weinidog Carwyn Jones wedi rhybuddio y gallai annibyniaeth i'r Alban arwain at ansefydlogi gweddill y Deyrnas Unedig - gan arwain at y "perygl mawr" y gallai Lloegr adael Cymru a Gogledd Iwerddon.

Leanne Wood

Mai 2014

Mi fyddai Alban annibynnol yn rhoi hwb i obeithion Cymru o allu llywodraethu ei hun mewn modd ystyrlon, yn ôl arweinydd Plaid Cymru.

ystyrlon - meaningful

Yn ôl Leanne Wood byddai hefyd yn arwain at ragolygon gwell ar gyfer yr economi yng Nghymru ac yn rhoi cyfle i greu amgylchedd cymdeithasol mwy blaengar.

rhagolygon - prospects
blaengar - progressive

 "Mae pobl yn yr Alban gyda chyfle arbennig i benderfynu eu dyfodol eu hunain.

"Mae cyfle go iawn i Gymru fanteisio ar y cyfle yna i wella ein heconomi ac ein gwleidyddiaeth ni.

"Mae'r Ceidwadwyr a Llafur yn gweithio gyda'i gilydd yn erbyn yr Alban ac mae peryg eu bod yn gwneud yr un peth i Gymru er mwyn diogelu pŵer Llundain.

"Cymru'n cefnogi annibyniaeth"