Un o gwestiynau oesol dynoliaeth: lan neu lawr?

Diolch i BBC Cymru Fyw am holi'r cwestiwn holl bwysig yma. Lawr, yn bendant!

Cyllyll a ffyrc lan neu gyllyll a ffyrc lawr yn eich peiriant golchi llestri?

Am hunllef!

Ydy hwn yn gwestiwn llosg yn eich tŷ chi? Oes unrhyw ffyrdd arbennig gyda chi o lenwi'ch peiriant golchi llestri (os 'dych chi'n ddigon ffodus i fod yn berchen ar un hynny yw)?

Synnwyr cyffredin?

Mae'r cogydd ac ymgynghorydd bwyd Nerys Howell, yn bendant ei barn:

"Mae synnwyr cyffredin yn dweud fod yn well i'r llafnau a'r ffyrc wynebu lan. Mae'r peiriannau 'ma'n gweithio drwy chwistrellu jets o ddŵr ac os yw'r cyllyll a'r ffyrc a'u handlen i lawr bydd y dŵr yn taro'r darnau brwnt, sydd yn wynebu lan ac yn rhoi lle i'r bwyd ac ati lifo lawr i waelod y fasged a drwy'r tyllau i'r draen.

"Os yw pethau'r ffordd arall rownd, does dim lle gyda'r bwyd i fynd ac mae'n cronni ar y gwaelod gyda phigau'r ffyrc, y llwyau a chyllyll yn nofio yn y baw yma."

Bach o 'loteri'

Ond ai barn bersonol un person yw hyn, neu oes yna ryw sail hylendid? Aeth Cymru Fyw at lygad y ffynnon sef Sioned Mai Fidler o'r Asiantaeth Safonau Bwyd:

"Does gyda fi ddim peiriant fy hun, ond fi'n cofio pan oedden ni'n byw gartre gyda Mam a Dad ac yn cael dadleuon tebyg ond nid dim ond am safle a sefyllfa'r cyllyll a ffyrc ond am lle'r oedd pob dim yn mynd!
"Cofiwch, roedd hi wastad yn ychydig bach o dishwasher lottery yn ein tŷ ni, gan fod gyda mam yr arferiad yma o ddechrau ail lenwi'r peiriant cyn ei wacau!"

Dim pwynt poeni gormod

 "O ran y cyllyll a ffyrc, mae yna ryw resymeg dros eu rhoi nhw yn y fasged fach gyda'r llafnau'n wynebu i fyny, gan fod y dŵr yn draenio lawr ac yn cadw'r llafnau'n lanach. Ond mae'r peiriannau 'ma mor effeithiol dyddie 'ma, does dim llawer o wahaniaeth mewn gwirionedd."

Mae Nerys Howell yn cytuno i raddau gyda hyn, er mae gyda hi ei amheuon, "Efallai bod y peiriannau hyn yn effeithiol ac yn gweithio ar dymheredd uchel, ond os yw'r cutlery'n wynebu am lawr, sut mae'r dŵr am gyrraedd gwaelod y fasged?"

Ond mae'r ddwy'n gytûn ar un peth. Meddai Sioned:

"Mae'n llawer pwysicach peido gorlenwi'r fasged na'r peiriant yn gyffredinol. Yn fy marn i, arfer personol yn unig yw sut chi'n rhoi llestri a chyllyll a ffyrc mewn i'r peiriant a dydy e ddim yn gwneud llawer o wahaniaeth o safbwynt glendid na hylendid, ond fod gyda'r dŵr digon o le i olchi pob dim yn iawn."

Yr hen ffordd Gymreig?

Felly ydy hi'n wir i ddweud fod hi'n llawer glanach golchi mewn peiriant na gyda llaw? Dim o reidrwydd yn ôl Sioned Mai Fidler:

"Os fyddwch chi'n golchi gyda dŵr twym iawn a sebon, mae golchi â llaw yn ffordd effeithiol iawn o ladd bacteria. Ond dau ddarn o gyngor. Gwisgwch fenig rwber fel eich bod yn medru goddef dŵr llawer twymach, a gadewch i'r llestri sychu'n naturiol.

"Mae'r lliain sychu llestri yn medru bod yn fferm bacteria effeithiol iawn. Meddyliwch amdano, mae'n damp ac yn weddol gynnes ar ôl sychu llestri, ac wedyn mae'n cael ei hongian ar fachyn, lle mae'r bacteria'n cael digon o amser i dyfu."

Mae hyn yn destun dadlau yng nghartref Nerys hefyd, "Gan bod fi'n gweithio ym maes arlwyo, 'rwy wedi pasio cwrs hylendid bwyd ac yn gweld pethau mewn ffordd wahanol i'm gŵr. Fydd e'n hapus iawn i sychu'r llestri gyda'r clwtyn sychu llestri mae newydd ddefnyddio i sychu gwaed!"

Cyngor cignoeth

Ac un darn o gyngor olaf pwysig gan Sioned:

"Peidiwch â golchi cig amrwd dan y tap! Mae'r holl facteria peryg sydd ar y cig yn cael ei wasgaru dros eich sinc a'ch cegin lle mae'n medru heintio pob dim arall. Chi'n llawer mwy tebygol o fynd yn sâl o ganlyniad i'r pethau hyn nag i ba gyfeiriad fydd eich cyllyll a ffyrc yn wynebu!"

"Ond rwy'n credu y gwnâ i barhau i gadw nhw i wynebu lan... jest rhag ofn."

Tantryms

Dyma farn Vaughan Roderick, Golygydd Materion Cymreig y BBC, am ddigwyddiadau diweddar yn y Cynulliad.

_____________

Un cwestiwn ac un cwestiwn yn unig sydd gen i yn sgil digwyddiadau'r pedair awr ar hugain diwethaf. Beth ar y ddaear oedd ar feddwl Carwyn Jones pan benderfynodd galw pleidlais i ethol Prif Weinidog heb sicrhau bod ganddo'r niferoedd i'w hennill?

Mae sawl aelod Llafur wedi cynnig atebion i'r cwestiwn hwnnw. Mae'r rheiny'n amrywio a dydw i ddim yn sicr fy mod mymryn yn agosach at y lan o'u clywed.  [none the wiser]

Yn ôl un fersiwn o'r stori roedd Llafur a Phlaid Cymru wedi cyrraedd cytundeb y byddai Plaid yn cael dewis Llywydd y Cynulliad ac o ganlyniad yn rhoi rhwydd hynt [= free passage] i Carwyn gadw ei swydd. Yr honiad yw bod Plaid Cymru wedi torri ei gair ar y funud olaf.

Pe bai hynny'n wir fe fyddai Llafur wedi gwneud môr a mynydd o'r peth. Gallwn ddiystyru'r fersiwn yna'n weddol hawdd felly.

Mae stori arall yn portreadu Carwyn Jones fel rhyw fath o gynllwyniwr Maciafelaidd oedd yn dymuno colli'r bleidlais er mwyn gallu defnyddio fideo o aelodau Ukip yn cefnogi Leanne Wood mewn darllediadau gwleidyddol.

Does ond angen ail-adrodd yr honiad i sylweddoli pa mor wirion yw e. Pam ar y ddaear y byddai Prif Weinidog yn peryglu ei swydd er mwyn cynhyrchu deunydd propaganda ar gyfer etholiad sy'n flynyddoedd i ffwrdd a lle na fydd e'n ymgeisydd?

Serch hynny mae'r ail esboniad yna yn cynnig cliw bach i ni ynghylch meddylfryd o fewn y blaid Lafur a allasai wedi arwain at drybini [= trafferth] ddoe.

Am ryw reswm neu'i gilydd mae 'na gred ymhlith actifyddion Llafur bod mwyafrif pobl Cymru yn perthyn i'w llwyth. Eu cred yw bod rhyw 30% o bobol Cymru yn Dorïaid digyfaddawd a digyfnewid [= uncompromising and unchanging]. Mae pawb arall yn y bôn yn bobl Llafur - beth bynnag yw eu pleidlais.

Mewn geiriau eraill roedd yr holl bobl yna wnaeth bleidleisio i Blaid Cymru, y Blaid Werdd, y Democratiaid Rhyddfrydol a'r gweddill wythnos yn ôl rili, rili, rili moen gweld Carwyn Jones yn llywodraethu am bum mlynedd arall. Oherwydd hynny fe fyddai'n hunanladdiad gwleidyddol i gynrychiolwyr y pleidiau hynny torri'r un gair â Thori neu Ukipwr. Doedd dim peryg felly o alw'r bleidlais.

Dydw i ddim yn gwybod o ble mae'r syniadau yma'n dod ond mae'n rhyfeddod bod rhai o actifyddion Plaid Cymru yn eu credu hefyd. Er mwyn y nefoedd, bois, mae'r pyllau wedi hen gau a neb dan ddeugain yn cofio Margaret Thatcher. Rhowch daw arni. ['give it a rest', 'shut up']

Heddiw cawsom wybod bod Llafur yn trafod ag Ukip a'r Ceidwadwyr yn ogystal â Phlaid Cymru mewn ymdrech i ddod allan o'r picl. Hynny yw, mae Llafur yn cyflawni'r union bechod a'r un gan Blaid Cymru yr oedd Aelodau Seneddol Llafur yn brefu yn ei gylch ar y cyfryngau cymdeithasol neithiwr.

Yr Aelodau Seneddol oedd yn gwneud hynny, sylwer, nid yr Aelodau Cynulliad. Mae'r rheiny wedi sylweddoli nad oes dewis mewn siambr grog ond siarad - a siarad â phawb. Mae'n biti efallai na sylweddolwyd hynny cyn pleidlais ddoe.

Cwis tafodieithol

Diolch unwaith eto i BBC Cymru Fyw.

Dod o hyd at Unol Daleithiau

Mae Scymraeg yn fyw ac yn iach. Diolch i BBC Cymru Fyw am yr erthygl hon.

Addysg Gymraeg i bawb?

Mae ffrae yn datblygu yn ardal Llanelli ynglŷn â bwriad y cyngor sir i newid statws ysgol gynradd o un ddwyieithog i un cyfrwng Cymraeg.

Nod y cyngor yw gweld cynnydd mewn dwyieithrwydd yn Llangennech ond mae rhai o'r rheini'n anhapus.

Dywedodd Michaela Beddows, mam i bedwar, nad yw hi'n wrth-Gymraeg ond byddai'r newid yn golygu y byddai'n rhaid i blant sy'n dymuno addysg cyfrwng Saesneg deithio o'r pentref i ysgolion cyfagos.

Ond yn ôl y cyngor, mae'r newidiadau dan sylw'n rhan o'r broses ymgynghori, ac nid oes penderfyniadau terfynol wedi'u gwneud.

Yn ôl Ms Beddows mae 181 eisoes wedi arwyddo ffurflen ar-lein yn gwrthwynebu newid statws yr ysgol.

Bwriad y sir yw uno ysgol fabandod ac ysgol gynradd Llangennech, a sefydlu un ysgol cyfrwng Cymraeg i blant 3-11 oed, gydag un corff llywodraethol.

'Gorfod gadael'

Dywed Ms Beddows y bydd hyn yn golygu na fydd addysg cyfrwng Saesneg ar gael yn y pentref ar gyrion Llanelli o Ionawr 2017.

"O ganlyniad bydd y plant sy'n am gael addysg cyfrwng Saesneg yn gorfod gadael y pentref," meddai.

"Pam cymryd hawl rhieni i ddewis, pam eu gorfodi i adael y gymuned er mwyn addysgu eu plant, a hynny tra bod modd hyrwyddo'r Gymraeg drwy gynnig gwersi Cymraeg ychwanegol?"

Mae addysg cyfrwng Saesneg ar gael ym mhentref Bryn, llai na dwy filltir o Langennech.

Dim penderfyniad eto

Dywed y cyngor bod y newidiadau dan sylw yn rhan o'r broses ymgynghori, ac nad oes "unrhyw benderfyniadau terfynol wedi eu gwneud".

"Mae croeso i bob barn a bydd y rhain yn cael eu hystyried cyn bod unrhyw benderfyniad yn cael ei wneud," meddai llefarydd.

Ar hyn o bryd mae Ysgol Llangennech ar ddau safle ar wahân, un i blant adran fabanod a'r llall ar gyfer y plant iau.

Mae dwy ffrwd yn y ddwy ysgol - un cyfrwng Cymraeg a'r llall yn un cyfrwng Saesneg.

Y nod sy'n cael ei ffafrio gan swyddogion addysg y sir yw sefydlu un ysgol 3-11 oed a bod honno'n ysgol cyfrwng Cymraeg.

Mae'r newidiadau yn rhan o broses ymgynghori, a bydd yr ymgynghoriad yn dod i ben ar 11 Mawrth.

'Cynyddu dwyieithrwydd'

"Byddai hyn yn cynyddu darpariaeth addysg cyfrwng Cymraeg yn Sir Gaerfyrddin a bydd yn sicrhau fod dwyieithrwydd yn cynyddu yn ardal Llangennech," meddai adroddiad sydd wedi ei baratoi gan swyddogion addysg.

Ar hyn o bryd mae 216 o ddisgyblion yn yr ysgol fabanod a 230 yn yr ysgol gynradd.

Yn 2010, yn ôl adroddiad Estyn roedd 54% o blant yr ysgol iau yn siarad Cymraeg i lefel iaith gyntaf, ond roedd 87% o'r plant yn dod o gartrefi be mai Saesneg oedd y brif iaith.

Dywedodd swyddogion addysg y byddai sefydlu ysgol cyfrwng Cymraeg yn sicrhau "y bydd pob plentyn yn dod yn rhugl yn y Gymraeg ac yn Saesneg".

Y nod yw cyflwyno'r newidiadau ym Medi 2017, ond byddai'r rhai sydd eisoes wedi dechrau yn ffrwd Saesneg yn parhau yn y ffrwd yn ystod eu cyfnod cynradd.

 

Llanelli Star (sylwadau Ebrill 2016)

"Carmarthenshire County Council want to eradicate EM (English Medium) education from the Gwendraeth Valley article from 2011 null so, Carmarthenshire continue to advance the eradication of English Medium education from Carmarthenshire. Welsh Education Strategic Plans force councils to make provision for WM education so, in summary, there is only "created demand" or positive discrimination, by forcing councils to promote Welsh medium education. There is a Welsh language commissioner. Wales is bilingual right? Yet there is not forcing of a bilingual anthem from government. Wales is built on sand and is eradicating English medium education. In fact Welsh Labour, the Welsh assembly, has rebranded all schools as in terms of Cymraeg language provision. English medium education is a dirty word as can be seen by such postings as frankiebaby49. Other nations are bilingual - NZ for example that manages a bilingual anthem and manages to be unique WITHOUT accusations of being English. It is utter bigotry. This policy is dividing Wales daily. I am Welsh, I do not speak Cymraeg. I do not need to speak Cymraeg to be Welsh. End Cymraeg Coercion.

Carmarthen Journal (Tachwedd 2011)

 

Carmarthenshire Council's ruling executive board decided this week to press ahead with a reorganisation of secondary education which will see Ysgol Gwendraeth in Drefach merge with Ysgol Maes yr Yrfa and move to the latter's Cefneithin site.

The final decision will now be made by the Welsh Government.
Speaking afterwards, Drefach community councillor Clive Green welcomed the fact the decision had been taken from the county council's hands.

"I think they have had an agenda which has not always been visible," he said.

"It needs to go before the Welsh Government to get an independent, outside view.
"My greatest worry is it will dilute the valley from its talent, with children going elsewhere — and once they go, it's a question of whether they will come back.

"There is no doubt a lot of children will be receiving their education out of Cwm Gwendraeth and the valley will be a lot poorer because of it."

Among those concerned about the language provision was Llanelli MP Nia Griffith, who was worried the plans could limit parental choice. She had asked for transport to be provided for parents who wished to send pupils to schools in Carmarthen, Burry Port or Llanelli.

Boaty McBoatface

Diolch i Golwg360 am y stori hon.

Ni fydd llong ymchwil newydd gwerth £200 miliwn yn cael ei henwi’n Boaty McBoatface wedi’r cwbl.

Yn hytrach, yr RRS Sir David Attenborough fydd yr enw. Caiff y llong ei henwi ar ôl y cyflwynydd natur sy’n dathlu ei ben-blwydd yn 90 mlwydd oed ddydd Sul.

Daeth yr enw RRS Boaty McBoatface i’r brig mewn arolwg barn ar-lein gan Gyngor Ymchwil yr Amgylchedd Naturiol (NERC) gyda mwy na 124,000 o bleidleisiau – mwy na thair gwaith y gwrthwynebydd agosaf.

Ond fe fydd llong danfor felyn, sydd i gael ei defnyddio gan griw’r llong i archwilio’r moroedd pegynol, yn cael ei henwi yn Boaty McBoatface.

Y Gymraeg yn gyntaf?

Diolch i BBC Cymru Fyw am y cwis yma.

 Rydyn ni'n hen gyfarwydd â bathu termau Cymraeg am eiriau Saesneg ond wyddoch chi bod 'na nifer o eiriau Cymraeg hefyd sydd wedi eu mabwysiadu gan yr iaith Saesneg? Dyma i chi gwis i brofi'ch gwybodaeth.