Rhyfel a heddwch (3) - Rhywbeth o'i le

Rhywbeth o’i le

gan Huw Chiswell

Fe darodd deuddeg
Hanner nos.
Tawel ar y meysydd, distaw ar y ffos
Hanner nos.
Dim o'i le, does dim o'i le.
Trem draw i'r mynydd    [trem - look, gaze]
Ar fferm Pensarn,
Anadl d'wetha'r marwor yn diffodd ger y pentan,  [marwor - embers]
Ifan yn pendwmpian.  
Dim o'i le, does dim o'i le.
Ger tre' fach Derry
Ar ryw stryd fach gefn
Gorwedda Deio--a bwled yn ei ben.
Ac mae'r cwestiwn mawr yn atsain ym Mhensarn.
Ac yn chwilio am yr ateb bydd ei fam.

I be?
Mae gwaed fy mab yn llifo'n oer.
I be'?
Mae'i gorff yn gelain o dan y lloer.   [celain - corpse]
I be, mae mam yn fam i blentyn y gad?
Mor bell o dir ei dad
Mor bell o dir ei dad.

Fe darodd deuddeg
Hanner dydd.
Tawel ar y meysydd, distaw ar y ffridd   [ffridd - mountain pasture]
Hanner dydd.
Rhywbeth o'i le, rhywbeth mawr o'i le.
Trem draw i'r mynydd
Ar fferm Pensarn.
Galarwyr yn eu du yn fudan ger y pentan.  [galarwyr - mourners] [mudan - mute]
Yn syllu'n wag mae Ifan.
Rhywbeth o'i le, rhywbeth mawr o'i le.
Ar dir yr eglwys
Tu draw i'r ffridd
Mae un bedd newydd, a Deio yn y pridd.
Ac mae'r cwestiwn nawr yn atsain ym Mhensarn.
Ac yn chwilio am yr ateb mae ei fam.

I be?
Mae gwaed fy mab yn llifo'n oer.
I be'?
Mae'i gorff yn gelain o dan y lloer.
I be, mae mam yn fam i blentyn y gad?
Sy'n gorff ar dir ei dad
Sy'n gorff ar dir ei dad.