Geiriau gwlyb

Diolch i BBC Cymru Fyw am yr erthygl ddifyr yma.

Cymru... gwlad y glaw. Ta beth yw'r realiti, mae'n ystrydeb cyfarwydd. Ac os oes unrhyw wirionedd yn y farn boblogaidd mai Cymru yw gwlad gwlypaf y DU, mae'n rhaid bod ein hiaith ni'n adlewyrchu hynny?

Felly, sawl gair sydd yna ar gyfer y glaw neu i ddisgrifio'r glaw yn Gymraeg? Rhowch eich ymbarél i fyny, eich cot law amdanoch a mentrwch allan i'r gwlybanwch.

• Ydy Cymru wir yn wlypach nag unrhyw un o wledydd eraill y DU?

Idiomau

• Bwrw hen wragedd a ffyn
• Bwrw cyllyll a ffyrc

Dyma rai o ffyrdd mwyaf lliwgar ac unigryw'r Cymry o ddisgrifio'r glaw. Mae delwedd y ffyn a'r cyllyll yn cyfeirio at y glaw yn cwympo mewn llinellau syth, hir. Mae'r hen idiomau Saesneg 'raining chair legs' a 'raining stair rods' yn gwneud yr un peth, ac mae'r Almaenwyr a'r Ffrancod yn defnyddio'r un math o ddelwedd wrth ddisgrifio'r glaw fel rhaff neu linyn.

Hen ddywediad Cymraeg arall yw 'bwrw fel o grwc' sy'n cyfateb i'r term Saesneg 'bucketing down'. Wrth gwrs, mae 'na ffordd arall, tipyn mwy di-chwaeth, o ddisgrifio gollwng dŵr sy'n gyfarwydd iawn yn y Gymraeg llafar. Gwartheg sy'n cael eu defnyddio i ddarlunio toreth [abundance] y llif mewn ymadrodd Ffrangeg tebyg: "Il pleut comme vaches qui pissent."

Mae nifer o eiriau tafodieithol arall am law sy'n amrywio o ardal i ardal (pan mae'n stido yn y gogledd, mae'n ei thowlud hi lawr yn y de-orllewin). Daw rhai geiriau o fyd amaeth (e.e. glaw tyfu, glaw Mai) ac mae mathau eraill o law wedi eu henwi ar ôl lleoedd penodol (glaw 'Stiniog a glaw tinwyn [white bottomed] Abertawe).

Tybed faint o'r rhein y'ch chi'n eu defnyddio?

Math o law

• Cawod
• Curlaw (pelting rain)
• Glaw gyrru
• Glaw iâ
• Glaw mân
• Glawn smwc (gog-ddwyrain: glaw mân)
• Glaw taranau
• Glaw trwm
• Gwlithlaw (glaw mân)

Graddfeydd o law

Gwisgwch got law ysgafn neu cymrwch y goes...

• Dafnu (drop, trickle)
• Pigo
• Smwcan (glaw mân)

 Angen welis neu cysgodwch tan iddo fynd heibio...

• Arllwys y glaw
• Chwipio bwrw
• Dymchwel ('chucking it down')
• Piso
• Pistyllio
• Sgrympian (cawod sydyn a thrwm)
• Stido
• Tollti
• Towlud/Taflu
• Tresio

Disgrifio'r glaw

• Glaw gochel - glaw i guddio rhagddo
• Glaw Mai - glaw cyntaf mis Mai - yn cael ei groesawu gan ffermwyr gan ei fod yn lladd y llau [lice] ar y da
• Glaw golau - glaw pan mae'r awyr yn edrych yn olau tuag at y dwyrain
• Glaw mynydd - glaw'n syrthio ar y tir uchel pan mae'n sych ar yr iseldir
• Glaw 'Stiniog - math o law unigryw sy'n gyfarwydd iawn i unrhywun o Flaenau Ffestiniog
• Glaw tinwyn Abertawe - glaw oer, trwm o gyfeiriad y de-ddwyrain sy'n parhau trwy'r diwrnod
• Glaw tyfu - glaw mis Ebrill sy'n hybu tyfiant